Co to jest informacja publiczna?

Informacją publiczną jest każda informacja o działalności osób oraz instytucji, które pełnią funkcje publiczne, wykonują zadania publiczne lub gospodarują środkami publicznymi.

Kogo mogę pytać?

Mówiąc o instytucjach, które mają obowiązek udostępniać informacje publiczne, mamy na myśli bardzo szerokie kategorie, obejmujące:

• wszystkie organy władzy publicznej (np. kancelaria Prezydenta RP, minister, wojewoda, prezydent miasta),
• organy samorządów gospodarczych i zawodowych (np. izba rolnicza, rada adwokacka, izba lekarska),
• państwowe i samorządowe osoby prawne (np. Poczta Polska czy Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie),
• podmioty reprezentujące państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne (np. stacja sanitarno-epidemiologiczna, czy biblioteka gminna),
• partie polityczne,
• reprezentatywne organizacje związkowe i pracodawców (np. Pracodawcy RP, NSZZ ‘’Solidarność’’)
• pozostałe instytucje, czyli najogólniej mówiąc inne podmioty w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym (np. szkoła niepubliczna czy organizacja pozarządowa).

Pamiętaj!

Jeśli instytucja, która Cię interesuje, tylko częściowo jest zobowiązana do udzielania informacji publicznej (np. organizacja pozarządowa w zakresie, w jakim  dysponuje publicznymi pieniędzmi), to dostaniesz informację tylko w tym zakresie.

O co mogę pytać?

To, o co możesz zapytać powyższe instytucje, nazywamy informacją publiczną.

• Możesz pytać o wszystko, co dotyczy działalności instytucji wykonujących zadania publiczne (dotyczące choćby ochrony zdrowia, transportu publicznego, edukacji czy kultury)
• Możesz pytać o wszystko, co jest związane z wydatkowaniem publicznych pieniędzy – na przykład o umowy podpisywane przez urząd, faktury, konkursy etc.
• Możesz pytać o informacje, które są w posiadaniu władz, a niekoniecznie zostały przez nie wytworzone – taką informacją będą na przykład wyniki kontroli przeprowadzonej przez zewnętrzny podmiot np. Regionalną Izbę Obrachunkową w urzędzie.
• Możesz uczestniczyć w posiedzeniach rady gminy, sejmu i senatu i je nagrywać.
  Czasami spotykamy się z pytaniem, czy można też uczestniczyć w posiedzeniach komisji rady gminy. To uprawnienie gwarantowane jest nie przez Konstytucję, która mówi tylko o posiedzeniach całej rady, a przez ustawę o samorządzie gminnym – Art. 11 b. ust. 2:

  Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli
  do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji,
  a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych,
  w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.

  Możesz również upubliczniać te nagrania.

Nie istnieje zamknięta lista informacji publicznych, istnieją za to przykładowe ich kategorie, jak m.in.:

• informacje o majątku instytucji (np. faktury za wykonanie usługi na rzecz gminy),
• informacje o naborze kandydatów na wolne stanowiska (np. protokół z posiedzenia komisji konkursowej),
• treść wyroków sądowych (np. w sprawie o pozbawienie mandatu radnego),
• informacja o prowadzonych rejestrach (np. rejestr umów).

Możemy pytać o informacje dotyczące nie tylko samej instytucji, ale też jej pracowników pełniących funkcje publiczne, opłacanych ze środków publicznych (np. pracownik urzędu skarbowego, strażnik miejski, dyrektor szpitala czy wykładowca akademicki). Nasze pytania mogą dotyczyć m.in. wykształcenia, podstawowego wynagrodzenia czy przyznawanych nagród.

Jak zadać pytanie?

Kiedy masz pytanie do którejś z powyższych instytucji, pierwszy krok, który warto wykonać, to zajrzenie do jej Biuletynu Informacji Publicznej (to strona internetowa, na której bezpłatnie udostępniane są informacje publiczne). Jeśli nie znajdziesz tam interesującej Cię informacji, zadaj pytanie!

Może to być zwykły mail, list wysłany pocztą lub zaniesiony osobiście. Nie musisz szukać adresu konkretnego urzędnika, możesz napisać na adres ogólny instytucji. Ważne, aby uściślić, w jakiej formie mają być udostępnione dokumenty i na jaki adres wysłane.

Przykładowa treść wniosku:

Wnoszę o przesłanie na ten adres mailowy skanów wszystkich umów zawartych w kwietniu tego roku przez wójta.

Nie musisz się podpisywać pod wnioskiem.

Urząd najpóźniej po 14 dniach kalendarzowych musi Ci odpowiedzieć (ewentualnie może w tym czasie przedłużyć termin odpowiedzi do 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku).

Jeżeli urząd zamieścił oczekiwane przez Ciebie informacje w Biuletynie Informacji Publicznej, nie zdziw się, że w odpowiedzi na wniosek otrzymasz link do strony internetowej BIP, pod którym znajdziesz interesujące Cię informacje.

Jeśli urząd nie odpowie lub jego odpowiedź będzie wymijająca czy niepełna, możesz napisać skargę na bezczynność. Gdy urząd wyda decyzję odmawiającą przekazania Ci informacji, masz prawo odwołać się lub złożyć skargę na decyzję do sądu administracyjnego.

Chcesz dowiedzieć się krok po kroku, jak złożyć wniosek, napisać skargę etc.? Zajrzyj do naszego Poradnika.

Niech Cię nie zastanawia to, czy możesz uzyskać jakieś informacje. Zasadą jest jawność, a nad ewentualnymi ograniczeniami będzie zastanawiał się urząd.

Dużo więcej informacji znajdziesz na prowadzonej przez nas stronie informacjapubliczna.org

Pomimo zapoznania się z naszymi materiałami nie udało Ci się uzyskać informacji? Władze w żaden sposób nie odpowiadają na Twoje pytania? Napisz do nas na adres: porady@siecobywatelska.pl